Bebeklerde Algısal Gelişim
Bebeğiniz doğduğu an oldukça savunmasız ve güçsüzdür. Gözleri görme yetisine tam olarak sahip değildir ve gelişmek için daha çok yol kat etmesi gerekmektedir. Bu yazımızda bebeğinizin algısal gelişiminin zaman içindeki gelişimini inceleyeceğiz.
1) Erken Algısal Gelişim
Bebekler için bizim basit saydığımız birçok şeyi yapmak oldukça güçtür. Henüz motor becerileri gelişmediği için yemek yerken kaşığı ağzına doğru şekilde götürmekte bile zorlanırlar. Kaşığı elleriyle kavramak, el ve kollarını kaşığı ağzına götürecek şekilde ayarlamakta motor becerilerinin kullanmayı gerektirir.
Bebekler için motor becerileri tek başına yetmemektedir. Algısal bilgilerini kullanmaları da oldukça önemlidir. Kaşığı hissetmeleri, ağızla kaşık arasındaki mesafeyi anlamaları gerekmektedir.
2) Derinlik Algısı
Bebekler derinlik algısına fazlasıyla ihtiyaç duyarlar. Bir nesnenin yakınlığını veya uzaklığını bu şekilde anlar ve emekleme yetisine sahip olduğunda bu nesneye nasıl ulaşacağını anlamasını sağlar. Bu şekilde yapılan alıştırmalar derinlik algısının arttırılması için oldukça gereklidir.
Yapılan araştırmalar bebeklerin 10-12 aylıkken oldukça karmaşık bir uzaklık algısına sahip oldukları keşfedilmiştir.
Derinlik algısının doğuştan var olan bir yetenek değildir. Bebeklerin yaşları ilerledikçe bu yeteneğe sahip olup geliştirirler.
3) Nesne Algısı
• Bebekler 9 aylık olduklarında etrafındaki nesnelere karşı ilgileri ve öğrenme istekleri daha çok artar. Bu yüzden arık dokunarak etrafı keşfetmek yetersiz gelmeye başlar. Etraflarında gördükleri nesnelere karşı ilgileri artar. Örneğin durağan bir cismin yanında hareket halinde başka bir cisim daha olsun. Dikkatini çeken tek bir nesne varken sayısının artığını fark edip hareketli olana yönelirler. Onun etrafındaki nesneleri ve ön arkasını merak edip incelerler.
• Ancak 1-2 aydan küçük bebekler nesnelerin sadece gördükleri kadarını algılayabilirler ve daha fazlasını düşünmezler.
• Bebekler ilk iki aylarında hareket eden cisimlerin yönlerini ya da hareketliliklerinin şekline dikkat etmezler. Buda onları yakalamak istediklerinde başaramamalarına sebep olur. Ancak 6 aydan büyük bebeklerde bu durum tam tersidir. Hareketliliğin farkındadırlar ve buna göre hareket edip hareketli cisimleri de yakalayabilirler.
• Hayatlarının çok başlarında olmalarına rağmen bebekler ilk 2 ayılarında tahmin edemeyeceğiniz kadar çok nesneyi algılar. Hareketleriyle ve şekilleriyle ilgili bilgileri depolamaya başlar. 6. Aydan sonrada tüm bu birikimini kullanmayı öğrenir. Nesne algısı da bu aylarda artış gösterir.
4) Yüz Algısı
• Bebeklerin insan yüzlerini algılayıp algılamadığı hem bilim insanları hem de ebeveynler için merak unsurudur. Dünya üzerindeki bir çok bilim adamı bebeklerin annelerinin yüzlerini tanıyıp tanımadıklarını anlamak için araştırma yapmaktadır.
• Şuan bulunan bilgiler doğrultusunda biliyoruz ki bebekler 1. yaşlarının sonlarına doğru ebeveynlerinin yüz ifadelerini anlayabilmektedirler. Bunu anlamamızda bebeklerin tehlike anlarında ya da yeni bir olayla karşı karşıya kaldığında ebeveynlerinin yüz ifadelerine odaklanmaları sayesindedir.
• Bebeklerde sosyal sinyaller ise 9. aydan sonra başlamaktadır
• İlk 4-7 ayda birkaç yüz ifadesinden fazlasını anlayamamaktadırlar. 1. yaşlarını bitirdikten sonra değişik yüz ifadelerini de anlamaya başlarlar.
• Anneyi de ilk 2 ay diğer insanlardan ayırt edemezler. Ancak 4-5 aydan büyük olan bebeklerde bu görülebilir. Bunun sebebi ise bebeklerin görme düzeylerinin 2 aylıkken henüz yeteri kadar gelişmemiş olmasıdır.
• Bebekler annelerinin yüzlerini algılamaya başladıklarında ise başkalarının yüzüne bakmaktansa annelerinin yüzlerine bakmayı tercih ederler.
5) Bebeklerde Görme Gücü
Bebekler ilk doğdukları zaman nesneleri görüp seçebilirler. İnsan yüzü gibi karmaşık ve anlam çıkarması gereken şeylerle ilgilenmektense daha az detayı bulunan nesnelere bakmayı daha çok işlerine gelir. İnsan yüzlerine de uzun uzun bakabilirler ancak bu sizi tanıdığı anlamına gelmez. Sadece dikkatle sizi inceleyip keşfeder.
Bebekler için izleme ve gözlemleme oldukça önemlidir. Dünyayı ve etrafında olup bitenleri anlayabilmesi için bu iki yetenek oldukça önemlidir. Yeni doğanlar başlarını yeteri kadar oynatamadıkları için hareket eden cisimleri başlarıyla takip edemezler. 6. ayından sonra baş hareketleri belirginleşeceği için etrafındaki hareketli cisimleri izlemeye başlayacaktır.
Genetik Hastalıklar
Genetik hastalıklar doğumdan sonra ya da anne karnındayken bebeğin algısal gelişimine zarar verebilmektedir. Görme, duyma, gibi duyuları etkileyeceği gibi algısal ve motor gelişimini de engelleyecektir. Erken tanı sayesinde hasar en aza indirilecektir fakat hasar mutlaka kalacaktır. Yapılan araştırmalar erken teşhisin 8 aylık kazanım sağladığını göstermiştir.