Otizmin Belirtileri
Otizmli çocuklar 3 alanda zorluk yaşarlar. Bu alanlar sözel iletişim, davranış ve sosyal alanlardır. Çocuklarınızda olan farklılıkları fark ederek erken teşhis ve tedavinin uygulanması çok önemlidir.
Otizmli Çocuklarda Görülen Ortak Özellikler;
• Göz teması kurmama, size baksalar bile kısa süreli bakarlar ya da size bakarken bile uzaklara bakıyormuş gibi gibidirler.
• İsmini söylediğinizde bakmazlar, duymuyormuş gibi davranırlar, ilgisizdirler.
• Huzursuz görünürler.
• Seslere, koku, ışık ve dokunmaya karşı aşırı duyarlı olabilirler.
• Günlük yaşamında düzenin değişmesine tepki verebilirler. Rutin olarak gördükleri ve yapmayı alıştıkları şeyleri severler.
• Öfkeli olabilirler. Kendilerine ya da başkalarına zarar verebilirler.
• Bazı sözleri tekrarlayıp ilgisiz yerde ve zamanda söyleyebilirler.
• Aşırı hareketli ve sadece kendi isteği, bildiği doğrultusunda hareket ederler.
• Tehlike ve korkuya karşı duyarsızdırlar.
• Temastan, kucağa alınmaktan ve sevilmekten hoşlanmazlar.
• İhtiyaçlarını konuşarak söylemek yerine, el ya da göz hareketleri ile ifade ederler.
• Objeleri kendi etrafında çevirirler, kendi istedikleri gibi sıra dışı hareketlerde bulunurlar.
• Çevresinde çocuklarla iletişim kurmada zorluk yaşarlar ve genelde oynamazlar.
Otizmli çocukların hiçbiri aynı belirtilere ve şiddete sahip değillerdir. Bir belirti bir çocukta hafif olurken diğerinde şiddetli olabilir.
Sosyal Etkileşim Sorunları
Göz kontağı hiç kurmazlar ya da çok kısa süreli farklı şekilde kurarlar. Birdenbire size bakabilir sonra gözlerini çeker ya da size bakar ancak uzağa barkmış gibi bakışları boş olabilir. Kişi ile arasında ki mesafeyi ayarlayamaz. Çok yakın ya da çok uzak mesafede durabilir. Konuşurken ses tonunu ayarlayamaz.
Genelde çok az arkadaşları olur ya da hiç arkadaşları olmayabilir. Akranları ile oynamak ve konuşmak konusunda isteksizdirler. Grup halinde yapılan bir etkinliğe uyumda zorlanırlar. Belirli kişilerle belirli konularda iletişim kurmak. Örneğin sevdiği bir derginin resimleri ile ilgili biriyle kısa süreli konuşmak.
Çevresi ile fazla bir şey paylaşmazlar. Onların dikkatini çekmek ya da onlar tarafından övülmek ilgilerini çekmez, tepkisiz davranırlar. Dikkatlerini çeken ya da ilgi çekici bir olay karşısında çevresinde ki ile paylaşmazlar. Kendi hallerinde yaşarlar. Yaşıtları, ailesi ile iletişim kurmaktan kaçarlar. Bulunduğu ortama uyum sağlamazlar.
Birinin kendisine seslendiğinde tepki vermemesi. İsmi söylendiğinde duymuyormuş gibi yaparak tepkisiz kalması. Çevresinde olup biten olaylara ilgisizdir. Bulunduğu ortama birinin girmesi ya da olan birinin çıkması dikkatini çekmez. Ağlayan ya da gülen birine karşı duyarsızdır. Aslında bakıldığında dış dünyaya karşı kendi kapattığı görülür.
Davranış Sorunlar
Rutinlerinin değişmesi sonucunda farklı davranmaya başlayabilirler. Bu durumdan pek hoşnut olmazlar. Kaygılanma ve öfkelenme görülebilir. Bu gibi durumlarda değişiklik için önceden haberdar olmak isterler.
Belirli isteklerinin belirli zamanlarda ve sırayla yaparlar. Örneğin onlar için ilk kalktığında yüzünü yıkamak değil de televizyonu açmak önceliklidir. İlk televizyonu açıp sonra yüzünü yıkarlar. Bu durum onların rutini ve sıraya koymuş olduğu davranışlarıdır.
Sıra dışı hareketler yaparlar. El çırpma, etrafında dönmek, tekrarlanan hareketler sergilemek. Durduğu yerde sallanır ve ellerini farklı şekillerde hareket ettirirler.
Bazı nesnelere takıntılı olmak, örneğin sahip olduğu bir kitabını, ya da nesneyi gözünün önünden ayırmaz. Bir oyuncak arabanın dönen tekerine hayran kalabilirler. Dönen şeylere genelde çok ilgileri vardır. Örneğin çamaşır makinesini dikkatlice izlerler.
Eline aldığı bir oyuncağı koklayıp, elinde çevirerek her yerini dikkatlice inceler. Sevdiği bir şeyi elinden almak sinirlenmesine sebep olabilir. Çocukların genel olarak oynadığı oyunları oynamamak. Örneğin çocukların kurgulayarak oynadığı evcilik oyunundan oynamazlar.
Çocukların örneğin çubuğu at, kumandayı mikrofon olarak kurgulayıp oynadığı sembolik oyunları oynamazlar. Oyuncaklar ile sıra dışı oyunlar oynamak. Legolardan şekil yapmak yerine, kendi zihninde planladığı gibi farklı sıralamak.
İletişim Sorunları
Konuşmasında ve dilin gelişimde aksaklıklar görülür. Konuşmasında gecikme olabilir, yetersiz kelime dağarcığı vardır, ses tonu monotondur. Dil kullanımında yanlışlıklar görülür. Zamirleri yanlış kullanabilirler
Karşılıklı diyaloglarda zorluk çekerler. Karşısında ki ile uzun bir konuşma yaparken, karşısında ki kişinin söylediklerini göz ardı eder. Dikkate almaz ve sadece kendi söyleyeceklerini söyler.
Sadece kendi ilgi alanları ile ilgili konular hakkında konuşur. Favori konuları dışında olan konular için isteksizdir, genelde dinlemezler.
Yanında ki kişinin söylediği kelimeleri sürekli tekrar ederler. Kendileri bir cümle kurmak yerine söylenen cümleyi tekrarlarlar. Kendi uydurduğu çevresindekilerin anlam veremediği cümleler kurarlar.
Her çocuk aynı düzeyde etkilenmez. Hepsinde farklı derecede bozukluklar görülür. Çocuğunuzu dikkatli gözlemlemeli ve belirtiler var ise dikkate alınmalıdır. Erken tanı her zaman çok önemlidir. Bu durumda da erken tanı ve iyi bir eğitim ile bozukluk ortadan kaldırılabilir.
Gelişim bozukluğu ortadan kaldırılamayan durumlarda ise, kontrol altına alarak mümkün olan en iyi seviyede tutulması sağlanabilir.