Tüp Bebek Tedavisi Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Tüp bebek tedavisi yardımcı üreme tekniği olarak en çok başvurulan yöntemdir. Doğal yollarla çocuk sahibi olamayan ailelerin başvurduğu tüp bebek tedavisi ile başarı elde etme oranı yüksektir.
Tüp bebek tedavisi ile medya üzerinden birçok bilgiye ulaşabilirsiniz. Ancak bu bilgilere kapılarak ayrıntılı ve doğru bir şekilde bilgi sahibi olmadan tedaviye başlamanız doğru değildir. Öncelikle yapmanız gereken en önemli şeylerden biri tedavi göreceğiniz yeri detaylı seçerek karar vermeniz.
Medya üzerinden kulaktan dolma bilgiler ve doğru seçilmeyen tedavi merkezi sizin zaten stresli olan durumunuzu daha da kötüye götürerek olumsuz sonuçlara sebep olabilir.
Tüp bebek tedavisinde farklı yöntemler hızla gelişmektedir. Bunlar arasında IMSI ve Embriyoscope kullanılan yöntemler arasındadır. Bu durumda önemli olan konu ise, hangi yöntemin hangi kişiye, ne zaman ve nasıl uygulanacağına dair doğru kararın verilmesidir.
Tüp bebek tedavisine karar veren ailenin doğru merkezi, deneyimli ekip ve doktoru bulması başarılı sonuç almasında en önemli etkenlerdendir.
Tüp bebek tedavisi ile ilgili merak edilenler ve bilinmesi gereken detaylar:
1- Tüp bebek tedavisi için aile ne zaman doktora başvurmalıdır;
Tüp bebek tedavisine başvurma sürecinde annenin yaşı önemlidir. Anne adayı eğer 35 yaşının altında ise ailelerde kısırlık ile ilgili durum yaşanmamışsa ve çiftin konu ile ilgili özgeçmişlerinde bu durum yer almıyorsa; 1 yıl düzenli cinsel ilişkiden sonra tüp bebek için başvuru yapmaları önerilir.
Eğer anne adayı 35 yaşın üzerinde ise bu durum farklıdır. 35 yaşın üzerinde olanlar 6 ay düzenli olarak korunmadan cinsel ilişkiye girdikten sonra bebek sahibi olamıyorsa tedavi için başvurabilir. Yaşın bu kadar önemli olmasının sebebi ileri yaşlarda kadınların yumurtalık rezervlerinin azalmasıdır.
Kadın daha önce yumurtalıkları ile ilgili ameliyat ya da operasyon geçirdiyse, kemoterapi aldıysa yada erkeğin sperm değerlerini etkileyecek bir ameliyatı, kemoterapi alma durumu oldu ya da olacaksa zaman kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
2- Önce tedavi ( aşılama ) sonra tüp bebek yöntemine başvurulmalı;
Aslında bu onu ile ilgili karar vermeyi etkileyen unsur çocuk sahibi olmanıza engel olan sebebin ne olduğudur. Yeterli sürede doğal yollarla çocuk sahibi olamayan aileler doktora başvurduktan sonra kısırlık teşhisi konulmasının ardından, sorunun ne olduğuna göre yöntem belirlenir.
Her kısırlık durumunda hemen tüp bebek tedavisi uygulamak doğru bir yöntem değildir. Bu durumda öncelikle aşılama yöntemi denenmekte ve başarılı olunmadığı takdirde tüp bebek tedavisine geçilmektedir.
3- Aşılama denenmeden tüp bebek yöntemine
başvurmak doğru mudur?
Kadının yaşı fazla ise üreme fonksiyonlarının yavaşlaması, yumurtalık rezervlerinin azalması gibi durumlar söz
konusu olduğundan zaman kaybetmeden tüp bebek yöntemi uygulanır.
Kadının her iki tüpleri de tıkalı durumdaysa ya da erkeğin sperm sayısı yoksa farklı bir yöntem denenmez ve doğrudan tüp bebek tedavisine başlanır.
4- Tüp bebek tedavisinde yapılan testler;
Doğal yollarla çocuk sahibi olamayan ailelere kısırlık sorunun neden kaynakladığını anlamak için testler yapılır. Bu testler kadın ve erkeğe aynı anda yapılır ki zaman kaybedilmesin.
• Erkeğin sperm sayısı, olgunluğu ve hareketliliği gibi kontroller için, erkeğe sperm testi.
• Kadının hangi aralıklarla yumurtladığının ve yumurta rezervlerinin kontrolü için kadına hormon testi.
• Kadının tüplerinin çık olup olmadığı ve rahim içerisinin normal olup olmadığına dair testler.
Bu testlerin dışında kalıtımsal ve cinsel hastalıklar olup olmadığına dair gerekli görüldüğünde testlerde yapılmaktadır.
5- Tüp bebek tedavisinde elde edilen başarı oranı nedir?
Seçilen tüp bebek merkezinin göstermiş olduğu bir başarı oranı vardır. Fakat bu başarı oranları seçilen hasta gruplarına göre değişiklik gösterebilir. Örneğin basit kısırlık tedavisi yapan merkezlerin başarı oranı daha yüksektir. Bu nedenle ailenin seçilen merkezin hangi hasta grubuna hizmet verdiği araştırılmalıdır.
Başarı oranını etkileyen diğer bir faktörde laboratuvarda kullanılan teknik donanımdır. Kullanılan tekniğin başarı sağlamada büyük payı vardır.
Her çift için başarı oranında farklılık görülebilir. Gebelik oluşumu için tedavinin birkaç kez denenmesinde fayda vardır. 3 denemeden sonra başarısız olan çiftlerin tekrar bir incelemeye tabi tutulması gerekmektedir. Başarısızlıkla sonuçlanma sebebi farklı şeylere bağlı olabilir. Ancak herhangi bir bulguya rastlanmaması ve sorun gözükmemesi durumunda tekrar denemelerde de olumlu sonuç alınmayabilir.
Tüp bebek tedavisinde başarı oranının etkileyen birden fazla faktörler bulunmaktadır.
Fertilizasyon ( laboratuvarda döllenme ) oranı, bu oranın %80 üzerinde olması gerekmektedir. Laboratuvarın iyi ve teknik ekibin deneyimi de burada etkilidir.
Kanda gebelik testinin pozitif çıkması, bu oran %50 civarındadır.
Ultrasonografi ile görüntülenebilen ve takip edilen gebelik oranı %40’lardadır.
Merkezlerin başarı oranını en fazla etkileyen eve canlı çocuk getirme oranıdır. Bu oran %30’lardadır. Bu oranın yüksek olması tüp bebek tedavisinde merkezin başarılı olduğunu gösterir. Aileler tedaviye başlamadan önce bu konu hakkında detaylı bilgi edinerek tedaviye başlamalıdır.
6- Blastokist Transferi;
Tüp bebek tedavisinde önemli bir yere sahiptir. Laboratuvar ortamında oluşturulan embriyonun 5. ya da 6. Gelişim
gününde kadına transfer edilmesi olarak açıklanır. Blastokist, çoğul gebelik riskini azaltması ve daha kaliteli embriyo transferinin gerçekleştirilmesi konusunda yarar sağladığı bilinir.
Son yıllarda gelişen yöntemler ile birçok konuda başarı oranının yükseldiği tartışılamaz. Bu konuda da geliştirilmiş medium sistemleri kullanılarak embriyo canlılığı laboratuvar ortamlarında daha canlı tutulur.
Blastokist transferlerinde hamile kalma ihtimali daha yüksek olmaktadır. Transfer edilen embriyoların sayıları ülkemizde yasal olarak sınırlandırılmıştır. Bununla beraber tüp bebek tedavisinde yaşanan çoğul gebelik oranlarında azalma olmuştur.
7- Tüp bebek tedavisinde yeterli sperm sayısı ne kadar olmalıdır?
Bebek sahibi olmak için erkeklerin sperm sayıları ve sperm kalitesi önemli etkenler arasındadır. Tüp bebek tedavisine başlamadan önce erkeğin sperm sayılarının ölçüm işlemi yapılmaktadır.
Erkekte olması gereken sperm sayısının; alınan tahlil için bütün meni içerisindeki sperm sayısı 39 milyon olmalıdır. Erkeklerde olası gereken normal sperm sayısı da en az 15 milyon olmalıdır. Sperm oranlarının bu değerlerin altında olması hamilelik şansını düşürmektedir.
Sperm sayısı çocuk sahibi olunmayacağı anlamına gelmez sadece gebelik şansını düşürür. Bu aşamada tüp bebek tedavisine başvurulabilir. Ayrıca sperm sayısının yeterli olması yeterli değildir. Aynı zamanda spermlerin kalitesi önem taşımaktadır.
Sperm sayılarının artması için herhangi bir besin ilaç ya da macun yoktur. Günümüzde bu şekilde satılan ürünler olsa da bunların doğruluğu kanıtlanmamıştır. Eğer var olan sperm sayılarınızda azalmanın olmaması istiyorsanız beslenmenize dikkat etmeniz ve sigara kullanmamanız gerekmektedir.
8- Genetik tanı testi kimlere uygulanır?
Çitlerin taşımış oldukları kalıtsal hastalıkları bebeğe aktarılması riski nedeni ile genetik hastalıların çiftlerde ve embriyolarda belirlenmesi için yapılır. Günümüzde gelişen teknikler ile birçok kalıtsal hastalığın henüz embriyoda iken tanımlanması mümkün hale gelmiştir.
Genetik tanı ile hasarlı olan genler, hastalıklı kromozal yapılar ve deforme olmuş üreme hücrelerinin aralarından sağlıklı olan seçilerek sağlıklı bebeklerin dünyaya gelmesi amaçlanır.
Genetik incelemelerin yapılması için kesin ihtiyaç duyulan diğer bir konu ise, tekrarlayan gebelik kayıpları, diğer bir ifade ile art arda düşük yaşanması ya da tekrarlanan gebelik başarısızlıklarıdır. . Bu yüzden çiftlere tüp bebek tedavisine başlamadan önce detaylı olarak taramalar yapılmalı ve embriyoların kalıtsal sorunları dışındaki bütün sorunları devre dışı bırakılmaya çalışılmalıdır.
Genetik incelemelere ihtiyaç duyulan durumlar;
• Genetik hastalık taşıyan çiftlere,
• Daha önce genetik hastalığı olan çocuk ya da çocuklara sahip olan adaylara,
• Kalıtımsal kromozom anomalisi riski taşıyan çiftlere,
• Tekrarlayan gebelik kayıpları olanlara,
• İleri yaş gurubunda ki kadınlara,
• Tek gen hastalığına,
• 3 kez tüp bebek tedavisi denenmiş ancak hamilelikle sonuçlanamamış çiftlere uygulanır.
9- Tüp bebek tedavisinde yaşanan gelişmeler ve yenilikler;
Gelişen teknoloji ile hayatımızın her alanında yenilik getirmiştir. Bu yenilik ve gelişmeler tıbbi alanda da yeni
uygulamaları beraberinde getirmiştir. İlk uygulanmaya başladığı zamandan bugüne tüp bebek tedavisinde önemli aşamalar kat edilmiştir. İlk başlarda kısıtlı teknikler, tedaviyi uygulamam şekli ve bilgi düzeyinin azlığı şimdi bakıldığında çok farklı bir yere gelmiştir.
Özellikle son beş yıl içerisinde tüp bebek tedavisinde önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bunlar;
• ERA testi
• PGT ( preimplantasyon genetik tanı )
• IMSI
• Vitrifikasyon
• Dinamik embriyo görüntüleme sistemleri,
10- Tüp bebek tedavisi kaç kere uygulanabilir?
Çiftlerin her başarısızlıkla sonuçlanan denemeden sonra maddi ve manevi açıdan yıprandığı görülmektedir. Bu
aşamada tüp bebek tedavisine gösterdikleri tutum başarıyı oldukça etkilemektedir. Annenin sağlıklı olma durumu, psikoloji bu dönemde çok önemlidir. Ama bu şekilde yıpranmaları süreçlerde olumsuz tutumlara sebep olabilmektedir.
Tedaviye karşı pozitif tutum ve stressiz bir hayat sonucunda, kaliteli üreme hücreleri de tespit edilmişse başarı elde etme şansı çok yükselecektir.
Tüp bebek tedavisinde herhangi bir sınırlandırılma yapılmamıştır. Ailelerin maddi olanaklarının yettiği ve manevi olarak bu olayı kaldırabildikleri sürece deneyebilirler. Fakat 3 denemeden sonra şansın git gide azaldığı bilinmektedir.